Pracownicy Instytutu Historii Uniwersytetu Opolskiego w ramach drugiego kryterium ewaluacji dyscypliny HISTORIA starają się o pozyskanie grantów na badania naukowe. Celem jest pozyskanie środków z programów Narodowego Centrum Nauki (NCN) i Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (NPRH).
Kolonia polska i polscy jeńcy wojenni w Wielkiej Brytanii w latach 1914–1919 – kwerenda
Decyzją Narodowego Centrum Nauki dr Karolina Biedka w ramach programu Miniatura 9 otrzymała grant na realizację projektu pt. Kolonia polska i polscy jeńcy wojenni w Wielkiej Brytanii w latach 1914–1919 – kwerenda (DEC-2025/09/X/HS3/01459).
Czas realizacji projektu: 2025-2026
Kwota projektu: 32 078 PLN
Zakres badań: Celem projektu jest przeprowadzenie kwerendy archiwalnej w londyńskich instytucjach (m.in. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, The National Archives, London Metropolitan Archives, Biblioteka POSK) w celu zgromadzenia materiałów źródłowych dotyczących kolonii polskiej w Wielkiej Brytanii oraz losów polskich jeńców wojennych przebywających w brytyjskich obozach w latach I wojny światowej (1914–1919). Badania te odpowiadają na lukę w polskiej historiografii, która dotąd koncentrowała się głównie na emigracji powojennej, pomijając okres wcześniejszy lub wykorzystując ograniczoną bazę źródłową. Kwerenda umożliwi identyfikację i analizę nieznanych lub niewykorzystanych dotąd dokumentów, co pozwoli uzupełnić istniejące ustalenia i zweryfikować dotychczasowy stan badań. W szerszej perspektywie przyczyni się to do lepszego zrozumienia polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii oraz relacji polsko-brytyjskich.
Przeciwko monopolowi wydawniczemu i cenzurze. Polskie gazety rękopiśmienne z czasów konfederacji barskiej 1768-1772 - edycja źródłowa
Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki w module Dziedzictwo narodowe konkurs 14 otrzymał grant na realizację projektu pt. Przeciwko monopolowi wydawniczemu i cenzurze. Polskie gazety rękopiśmienne z czasów konfederacji barskiej 1768-1772 – edycja źródłowa (NPRH/DN/SP/0119/2024/14).
Czas realizacji projektu: 2025-2030
Kwota projektu: 519 966 PLN
Zakres badań: Projekt zakłada zebranie oraz krytyczne opracowanie polskich gazet rękopiśmiennych (niepodlegających cenzurze i monopolowi wydawniczemu jak ich drukowane odpowiedniki) z okresu konfederacji barskiej (1768–1772), przechowywanych w archiwach i bibliotekach krajowych oraz zagranicznych. Zgromadzony materiał zostanie zabezpieczony cyfrowo, uporządkowany w układzie chronologicznym oraz opracowany zgodnie z zasadami edytorstwa tekstów staropolskich. Rezultatem przedsięwzięcia będzie dwutomowa edycja źródłowa.
Skład zespołu:
Polska wojna sukcesyjna 1733-1735. Działania wojenne - edycja źródłowa
Decyzją Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki w module Dziedzictwo narodowe konkurs 12 otrzymał grant na realizację projektu pt. Polska wojna sukcesyjna 1733-1735. Działania wojenne – edycja źródłowa (NPRH/DN/SP/0213/2023/12).
Czas realizacji projektu: 2024-2029
Kwota projektu: 656 352 PLN
Zakres badań: Podstawowym celem projektu jest przygotowanie do druku oraz upowszechnienia w formule wolnego dostępu edycji źródeł poświęconej działaniom wojennym w ramach wojny o sukcesję polską z lat 1733-1735. Polska wojna sukcesyjna stanowiła element rywalizacji polityczno-militarnej mocarstw europejskich w XVIII wieku i wpisuje się w szereg konfliktów sukcesyjnych charakterystycznych dla epoki: wojna o sukcesję hiszpańską, wojna o sukcesję austriacką, wojna o sukcesję bawarską. W centrum zainteresowania zespołu badawczego będą źródła narracyjne, epistolograficzne oraz prasowe przedstawiające przebieg działań zbrojnych, proweniencji polskiej, saskiej i rosyjskiej oraz wybranych państw zachodnioeuropejskich.
Skład zespołu:
Badania archiwalne w Opactwie Sióstr Benedyktynek w Krzeszowie
Zespół badawczy Instytutu Historii Uniwersytetu Opolskiego pod kierunkiem prof. UO dr hab. Tomasza Ciesielskiego i prof. UO dr hab. Antoniego Maziarza we współpracy z Archiwum Państwowym w Opolu – dr Sławomir Marchel, prowadzi badania archiwalne w archiwum klasztornym Opactwa Sióstr Benedyktynek w Krzeszowie. Porządkowaniu i opracowaniu zostają poddane dokumenty Sióstr Benedyktynek z Lwowa w Krzeszowie. Badania są wynikiem porozumienia pomiędzy Instytutem Historii Uniwersytetu Opolskiego a Opactwem Sióstr Benedyktynek w Krzeszowie.
Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego we współpracy z Archiwum Państwowym w Opolu pozyskał dofinansowanie z Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w kwocie 99 668 PLN (całkowita wartość projektu: 148 720 PLN) na opracowanie i udostępnienie lwowskiego archiwum Opactwa Sióstr Benedyktynek z Krzeszowa. Pierwszy etap w ramach konkursu Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych pt. „Wspieranie Działań Archiwalnych 2025” obejmie konserwację i udostępnianie najcenniejszych dokumentów pergaminowych. Beneficjentem projektu jest Opactwo Sióstr Benedyktynek z Krzeszowa.
Badania archiwalne w Opactwie Sióstr Benedyktynek w Krzeszowie
Badania archeologiczne w kościele pw. Podwyższenia Świętego Krzyża w Opolu (Katedra Opolska)
Pod kierunkiem dr Magdaleny Przysiężnej-Pizarskiej z Instytutu Historii Uniwersytetu Opolskiego od 2022 roku prowadzone są badania archeologiczne na terenie kościoła pw. Podwyższenia Świętego Krzyża w Opolu (Katedra Opolska), dotowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w kwocie 3 000 000 PLN.
Odkryte pod posadzką obecnej katedry relikty stanowią pozostałości kościoła wzniesionego w I połowie XIII wieku. Jego istnienie poświadcza dokument zredagowany w 1223 roku, w którym występuje pleban Reginald. Świątynia miała plan zbliżony do krzyża łacińskiego o wymiarach około 36/21 metrów. Składała się z prezbiterium z dwoma aneksami, transeptu, trójnawowego korpusu oraz masywu wieżowego tzw. westwerku. Swoim programem oraz monumentalną architekturą kolegiata świadczyła o swoim znaczeniu na terenie Śląska a także ambicjach Książąt Opolskich. Podczas prac badawczych odsłonięto dolne partie murów świątyni, gdzie odkryto niezwykle cenne i unikatowe detale architektoniczne oraz elementy wystroju wnętrza sakralnego. Do najstarszych, wykonanych zapewne jeszcze w I tercji XIII wieku zaliczyć możemy zachowane w narożnikach prezbiterium fragmenty trzonów służek oraz bazy ceramiczne z dekoracją o formie lilii.
W przestrzeni przy dawnym ołtarzu znajduje się bardzo cenny i rzadko spotykany element wystroju wnętrza kościelnego – tumba grobowa. Jej lokalizacja i zachowane fragmenty malowanej dekoracji z początku XIV wieku (polichromii z motywami roślinnymi i ornamentalnymi) wskazują, że mogła być ona podstawą nagrobka ważnej osoby, być może przedstawiciela domu książęcego. Cennym jest także powstałe w końcu XIII wieku wielobarwne obramienie wejścia na klatkę schodową zlokalizowane w narożniku obecnej nawy północnej.
Wartość artystyczna tych elementów świadczy nie tylko o wyrazie najważniejszego kościoła Opolszczyzny, ale również o mieszkańcach, ich zamożności, kulturze i hojności, o kontaktach międzynarodowych i związkach Opola z miastami Europy. Stanowi także dowód trwania Kościoła na terenie miasta i regionu od niemal 1000 lat.